Vechten, vluchten, bevriezen – het moment dat je brein blokkeert
Als leider staan we vaak voor veel en grote uitdagingen tegelijk. Er ligt veel op ons bord en de impact is groot. De stress neemt toe en cortisol- en adrenalineniveau’s stijgen daardoor torenhoog.
Vele leiders zie ik daardoor blokkeren, niet meer helder kunnen denken en niets meer kunnen beslissen. Stress heeft een negatieve invloed op cognitieve functies zoals concentratie, geheugen en probleemoplossend vermogen en kan zorgen voor een tunnelvisie.
In freeze-modus kan je niet leren, vertelt de literatuur. Je hersenstam is dan actief en die kan niet denken. Door dat te herkennen en erkennen kan je veel leren over je angst-en stressmechanisme en dàt leren bijsturen. Je kan je emoties leren beheersen en je limbisch brein in actie brengen. Je kan een keuze maken: in actie komen, beslissingen nemen of geblokkeerd blijven.
Zo zag ik aanvankelijk enkel het grote gat waarin ik zou springen, was ik in de lucht alleen gefocust op het landingsveld of de stem van de instructeur. Door dat te beseffen, daarna mijn lichaam terug te voelen en mijn gewaarwordingen te benoemen daalde mijn stressniveau.
Zo nam ik telkens één focus extra bij elke nieuwe vlucht en leerde ik gaandeweg mijn vizier verbreden. Ik kon meer informatie verwerken en nam daardoor betere beslissingen.
Blijven bewegen, reageren, groeien en vooruitgaan, beslissingen nemen, ook als je onder stress staat en de risico’s groot zijn.
Zo stond ik in mijn leven al meermaals versteld van leiders die dat kunnen. Ze brengen rust en duidelijkheid op momenten dat anderen daar niet meer toe in staat zijn. Het maakt ook dat ze vertrouwen genieten van hun medewerkers. Volgende tips leerde ik van hen:
- Oefen op in het moment zijn & acceptatie: Zowel leidinggeven als parapente vliegen is een training in het hier en nu zijn, in het moment blijven. Het onderscheid kunnen zien tussen waar je wel of geen invloed op hebt. Relaxeren en jezelf overgeven aan de situatie, de natuurelementen én tegelijk bewust blijven van de invloed die je wél hebt. Ademen en aanschouwen alvorens besluiten te nemen.
- Vertrouw op je ervaring en intuïtie: Vertrek vanuit je kennis en expertise, je training en vertrouw op je buikgevoel. Je hebt wellicht eerdere ervaringen onder stress meegemaakt waarin je goede beslissingen nam, of geleerd hebt van foute beslissingen. Deze inzichten zijn van onschatbare waarde. Het kan helpen een successenlijstje bij te houden zodat je je hiervan kan vergewissen wanneer het moeilijk wordt.
- Oefen op een snelle informatieanalyse: In stressvolle situaties is het essentieel om snel informatie te verzamelen en te analyseren. Als leider moet je in staat zijn om relevante feiten en gegevens te identificeren, deze snel te evalueren en te vertalen naar bruikbare inzichten. Vooraf goed weten wat je belangrijkste informatieparameters zijn en daarop trainen buiten stresssituaties kan enorm helpen. Leg een lijstje aan voor wanneer de stress zo hoog op loopt dat je nog moeilijk kan denken.
- Train flexibiliteit en aanpassingsvermogen: Omstandigheden kunnen snel veranderen. Flexibiliteit en je snel kunnen aanpassen aan nieuwe informatie of situaties is dan ook een voordeel als leider. Het vermogen om snel te schakelen en alternatieve oplossingen te overwegen, kan het verschil maken tussen een effectieve beslissing en een mislukking.
- Leer prioriteiten stellen: Stressvolle situaties kunnen hectisch en overweldigend zijn, waardoor het belangrijk is voor leiders om effectief prioriteiten te stellen. Door de dringende en belangrijke taken te identificeren, kan je als leider je aandacht richten op de beslissingen die het meeste impact hebben op de situatie.
Peers als stressreductie
Tenslotte: je bent niet alleen. Ergens bij horen, je uitdagingen kunnen delen met mensen waar je op kan rekenen en waarbij je kan ventileren is van onschatbare waarde om je stressniveau laag te houden. Leren taken delegeren en vertrouwen bouwen in het team alvorens de druk groot is kan je meer mentale ruimte geven om belangrijke beslissingen onder druk te kunnen nemen. Zo had ik immers nooit leren vliegen zonder instructeur die mij bij stond over de walkie-talkie en de mede-parapenters in de lucht om mij op af te stemmen. Ook jij hebt iemand nodig om mee af te stemmen.
Kan ik je helpen?
