Je hebt het wellicht opgemerkt: in december 2023 domineerde Code Rood, de beweging voor burgerlijke ongehoorzame klimaatacties, het nieuws met een opvallende actie tegen de luchtvaartindustrie. Meer dan duizend activisten voerden op twee locaties in het land burgerlijk ongehoorzame bezettingsacties uit.
Met merkbaar succes: de luchthavens van Antwerpen en Luik sloten tijdelijk hun deuren, het depot van e-commercebedrijf Ali Baba werd 24 uur stilgelegd en gedurende het hele weekend besteedden zowel Vlaamse als Waalse media uitgebreid aandacht aan de negatieve klimaatimpact van de luchtvaart en overconsumptie.
Hoe heeft Code Rood het voor elkaar gekregen om maar liefst 1200 mensen te mobiliseren voor een burgerlijk ongehoorzame actie? Wat zijn de geheimen achter hun mobilisatie- en organisatiemodel?
Samenwerken in een coalitie versterkt de kracht
Code Rood is een samenwerkingsverband gesteund door diverse maatschappelijke organisaties, van Greenpeace tot Extinction Rebellion tot de Grootouders voor het Klimaat. Niet alle organisaties doen actief mee met de actie. Voor sommigen staat burgerlijke ongehoorzaamheid immers ver van hun normale werking. Maar ze ondersteunen wel de tactiek en mobiliseren via hun eigen communicatiekanalen. En met al die organisaties samen bereik je een gigantisch en divers publiek, waardoor je legitimiteit geeft aan een tactiek die door veel mensen als best radicaal gezien wordt. Dit vertaalt zich in een zeer diverse groep deelnemers en uitgebreide media-aandacht.
Code Rood is een echte beweging
Een radicale actie organiseren met zo’n brede en diverse coalitie is geen evidentie. De kracht van Code Rood ligt in het feit dat het een horizontale beweging is zonder concentratie van macht. Er is geen dominante organisatie of een klein groepje mensen dat alle besluiten neemt. Besluitvorming gebeurt decentraal en op basis van de consent-methode, waardoor besluiten breed gedragen worden. Deze aanpak vergt in het begin van een proces vaak veel tijd, maar levert later grote tijdswinst op omdat besluiten niet meer ter discussie worden gesteld, ook niet onder hoge stress of druk van autoriteiten.
Decentrale organisatie verwart de autoriteiten
Omdat Code Rood openlijk oproept tot burgerlijke ongehoorzaamheid, trekt dat natuurlijk de aandacht van de politie. Een groot voordeel van decentraal organiseren is dat autoriteiten niet weten hoe ze daarmee moeten omgaan, aangezien er geen leiders zijn die kunnen worden aangepakt. En met tientallen groepen die verspreid door het hele land naar onbekende actielocaties gaan, is het onmogelijk voor de politie om iedereen te stoppen. Zelfs in Antwerpen, waar een enorme politiemacht op de been was en er veel buitensporig geweld gebruikt werd, wisten een zeventigtal activisten op het tarmac van het zwaarbewaakte vliegveld te komen. In Luik drongen honderden activisten zelfs door tot in het depot van Ali Baba.
Openlijk mobiliseren voor geheime acties werkt
De laatste troef van Code Rood is het open mobilisatiemodel. Veel activistengroepen kiezen ervoor om bij burgerlijk ongehoorzame acties alleen te mobiliseren onder bekende en vertrouwde mensen. Een logische keuze, want je bent van plan iets te doen dat mogelijk grote juridische risico’s heeft. Maar met deze manier van mobiliseren bereik je maar een heel kleine groep, en alleen mensen die al ervaring hebben met activisme. Code Rood kiest ervoor om openlijk aan te kondigen actie te gaan voeren via social media, nieuwbrieven en zelfs in de pers. Hierdoor wordt een veel groter publiek bereikt.
Het actiemodel zo ontworpen dat het niet erg is dat autoriteiten op voorhand een deel van de informatie hebben. Bij deze actie was bijvoorbeeld publiek bekend dat de luchtvaarindustrie het doelwit zou zijn, maar niet waar de actie precies zou plaatsvinden. Het resultaat: alle vliegvelden en luchtvaartmaatschappijen in heel België waren in opperste staat van paraatheid, wat de impact van de actie alleen maar vergrootte!
Ben je geïnspireerd geraakt door Code Rood en het succesvolle mobilisatiemodel?
Wil je meer leren over hoe je jouw achterban in beweging zet en net een stapje verder kunt laten gaan? Schrijf je dan in voor ons gratis webinar “Wervend organiseren: bouwen aan de kracht van je achterban” op 18 januari om 11 uur. In dit webinar delen Jeroen Robbe en Ike Teuling de theorie en praktijk van organizing, dé manier om samen met je achterban maatschappelijke verandering te bewerkstelligen.
