Heel vaak zie ik wat angst in de ogen als het onderwerp op tafel komt: Verkiezingen ’24. Volgens de peilingen zouden Vlaams Belang en N-VA in Vlaanderen de grootste partijen worden met respectievelijk 25,5 en 22%. En ook al kunnen Conner Rousseau en Bart de Wever het vandaag wel zeer goed vinden met elkaar, de kans op een zeer rechtse regering mét Vlaams Belang is nog nooit zo dichtbij geweest.
Maar laat je niet verlammen. Alles is nog mogelijk. Beter nog: Slimme organisaties (en JIJ dus) kunnen best wel nog een grote invloed hebben op de verkiezingsresultaten en wat daarop volgt. Mijn collega Jeroen Robbe legt je uit hoe, tijdens deze gratis online sessie. Schrijf je nu al in en zet het in je agenda.
De krachten bundelen is niet goed genoeg
Wat te doen met het vooruitzicht dat we binnenkort mogelijks geregeerd worden door mensen met extreemrechtse ideeën in maatpak en neonazi’s? Het verzet organiseren?! Uiteraard.
Dat verzet organiseert zich vandaag al. Onder de naam “het groot verzet” en onder impuls van Hart boven Hard verenigen zich vandaag heel wat middenveldorganisaties als campagne richting de verziezingen. Iedereen verenigd. Super. Ook S&L steunt.
Maar er is meer nodig. De frontvorming van middenveldorganisaties vraagt immers veel tijd en energie. Tijd en energie die de overtuigden met elkaar doet vergaderen en in debat doet gaan. Hopelijk is er nog veel tijd om iets anders te doen: de mensen die we nog niet bereiken, de mensen die vandaag bezorgd zijn bereiken, mobiliseren en organiseren.
Terug naar de roots: weg met de professionalisering?
In Vlaanderen hebben we in vergelijking met onze buurlanden een zeer goed georganiseerd en door de overheid financieel ondersteund middenveld. Daar hangt dan wel een kaartje aan vast: kwaliteitscriteria, beoordelingselementen en projectrichtlijnen. Al deze zorgden de voorbije 30 jaar voor meer kwaliteit én professionalisering van dat middenveld.
Niks mis mee. Alleen gebeurde daarbij ook het volgende:
- Lokale leiders werden lokale vrijwilligers die taken krijgen van professionelen.
- Gedreven oprichters en trekkers werden bestuurders die 6 keer per jaar over de financiële voortgang vergaderen.
- De activiteiten van lokale groepen en de inhoud van beleidsplannen en strategische nota’s droof uiteen.
- Protest werd dialoog.
Neen, we moeten niet af van de professionalisering. Ik zie in Vlaanderen ook hele professionele organisaties die wel bottom-up werken en op lokale vrijwilligers steunen. Het zijn vaak die organisaties die veel meer gewicht in de schaal leggen. Het werk is wel moeilijker te organiseren en en vaak een pain in the ass voor professionele medewerkers.
Toch is dit wat veel middenveldorganisaties opnieuw te doen staat: de vraag te stellen hoe we lokale vrijwilligers beter kunnen werven en ondersteunen, hoe we trekkers beter kunnen laten bovendrijven en faciliteren, wat lokale groepen willen én… hoe we opnieuw protest kunnen organiseren.
Terug naar de roots: protest
Vóór de geboorte van de sociale zekerheid met het Sociaal Pact in 1944 had België geen middenveld zoals we dat vandaag kennen. Er waren wel versplinterde georganiseerde groepen die zich verzetten en organiseerden: mutualiteiten, vakbonden, vrouwenbewegingen, ... Dankzij de uitbouw van de sociale zekerheid ontstond er dan ook een beter georganiseerd, gefinancieerd en gestructureerd middenveld.
Bijna elke middenveldorganisatie is ooit zo gestart als een maatschappelijke beweging. Zonder subsidies, en tactisch bijzonder flexibel: met geen of weinig centen best wel een aanzienlijke groep mensen organiserend. Soms protesterend, soms ook wel voor rede vatbaar. Terugkijkend naar dat verleden brengt naar boven waarom ook jouw organisatie bestaansrecht kreeg.
Anders dan België (53%) heeft Frankrijk een veel lagere syndicalisatiegraad (8%) en minder sterk uitgebouwde dienstverlenende vakbonden. Gek genoeg is de invloed van de Franse vakbonden best wel relatief groot. Niet toevallig is protest daar een tactiek die veel meer wordt gebruik.
Je snapt mijn punt. Ik begrijp het ook wel: protest als methodiek is best eng. En de kans is ook groot dat niemand in je organisatie nog echt weet hoe dat moet (bel mijn collega Jeroen Robbe dan). En toch. Als we niet opnieuw durven intappen op de kwaadheid van mensen gaan we verliezen.
Terug naar de roots: kwaadheid om mensen te bereiken
Kwaadheid is de activerende emotie bij uitsteek. Het is de emotie die zowat altijd de basis is waarom mensen in beweging komen. Kwaadheid moest jammer genoeg bij de meeste middenveldorganisaties wijken voor positieve beeldvorming en constructieve dialoog.
Kwaad over Corona. Kwaad over te lage lonen. Kwaad over onveiligheid. Kwaad op de politiek. Kwaad op wachtlijsten. Kwaad op de staat.
Fuck you zeg. Je zou voor minder op het Vlaams Belang stemmen. Ik vind het vreselijk om te zien dat we vandaag als sterk uitgebouwd middenveld nog zoveel potentieel laten liggen door niet met die kwaadheid aan de slag te gaan.
Terwijl Vlaams Belang de indruk heeft gewekt wél “van het volk” te zijn. Met miljoenen euro’s aan advertenties op sociale media hebben ze die kwade mensen gevonden en meer en meer ook gemobiliseerd.
Ik begrijp het echt ook wel: kwaadheid is niet alleen activerend. Kwade mensen hebben best ook wel al veel schade toegericht in de geschiedenis. Het komt er daarom op aan iets te doen met die kwaadheid. Het te capteren en er iets constructief mee te doen. Anders zal Vlaams belang het doen. Niet constructief. En lelijk.
Terug naar de roots – mobiliseren en organiseren in groepen
Alle onderzoek wijst er op en elke beleidsmedewerker weet het instinctief. De belangrijkste factor om je invloed te laten gelden is: de macht van het getal. Connectiemacht heet dat. Niet toevallig is de nieuwe baseline van 11.11.11 nu ‘strength by numbers’.
Hoe meer mensen immers achter het gedachtegoed van je organisatie schaart, hoe groter je kans om impact te realiseren.
Je hebt dus mensen niet enkel te bereiken met leuke filmpjes op sociale media. In een volgende beweging heb je mensen ook lokaal te mobiliseren naar activiteiten én te organiseren in groepen.
Organiseer het komende jaar daarom eerst activiteiten over:
- De dreiging van extreem rechts en toenemend racisme.
- Thema’s waar mensen zich vandaag kwaad over voelen (zie de krant).
- Grote maatschappelijke uitdagingen.
En organiseer = verdeel de taken. Dat doe je door elke persoon die aanwezig op je activiteit te vragen ook iets te doen (doe dat op het einde): Een affiche op te hangen, een petitie uit te delen, een spaghetti te maken, naar een voorbereidende vergadering te komen, naar de volgende actie een vriend mee te brengen.
Zo kan een beweging ontstaan die door de macht van het getal impact heeft. Dit is geen fantasie van Koenraad. Wat vandaag op vlak van bewegingswerk gebeurt in de Verenigde Staten geeft mij enorme hoop. De beweging rond de democraat Bernie Sanders gaf finaal aanleiding tot het ontstaan van nieuwe bewegingen zoals de Sunrise Movement. Groepen als Extinction Rebellion en de Sunrise Movement ontstonden in de schoot van Momentum Training, een organisatie waar ik en mijn collega’s heel graag de mosterd halen.
Moedige leiders
Als middenveldorganisatie kan je nog altijd invloed uitoefenen en echte verandering in beweging zetten.
- Door de positie van “de vrijwilliger” te herwaarderen en dat als centrale taak te geeven van de professionele medewerker.
- Door protest als methodiek opnieuw te verkennen.
- Door kwaadheid als activerende emotie in te zetten om nieuwe mensen te bereiken.
- Door mensen te mobiliseren en te organiseren.
Hopelijke lezen ze mee, de leiders van de vele organisaties in Vlaanderen. Want wat hierboven staat geschreven vraagt veel. Het resultaat van de verkiezingen ’24 hangt deels af van de moed, het lef en de kracht van het strategisch plan dat jullie op poten zetten.
Als mensen het lef en de moed hebben om hun hart te volgen en hun nek uitsteken om leiding te nemen, geeft dat andere mensen de moed om in actie te komen. “Feel it in your guts” noemt Bernie Sanders dat, een voorbeeld van hoe hij anderen de moed heeft gegeven om in actie te komen.
De verkiezingen ’24 worden een breekijzer voor veel organisaties in Vlaanderen en Brussel om invloed te hebben op het beleid. Ik geloof daar niet enkel in, ik voel het ook in mijn “guts”.
Don't Mourn, Organize!
