80% van de leiders en sociale ondernemers zat het voorbije jaar in “Freeze”. “Freeze” is een natuurlijke reactie van ons reptielenbrein (de hersenstam). Dat reptielenbrein regelt onze hartslag en ademhaling en is de manager van onze honger en dorstgevoelens. En vooral: het regelt onze reactie op gevaar. Het voorbije jaar ondervonden we allemaal een extreem en onverwacht gevaar. Dan komt bij elke mens een oerinstinct naar boven: Freeze, Fight or Flight. Zelf ging ik 13 maart 2020 in Fight-modus, maar 4 op 5 mensen gingen in een stevige Freeze. Wanneer je niet kunt vluchten en vechten geen zin meer lijkt te hebben, geeft Freeze statistisch de grootste kans op het minste pijn.
Tijdens een Freeze brengt ons lichaam het bloed meer naar de kern van het lichaam om vitale organen te beschermen, zakt ons hartritme, vertraagt onze ademhaling en worden onze gevoelens ook wat verdoofd. Heel handig als je een antiloop bent die op het punt staat opgegeten te worden. Minder handig als je als leider je organisatie moet leiden.
Chronische Freeze
Mensen zijn geen antilopen en ze leven ook niet in het wild. Mensen en antilopen delen wel hetzelfde zenuwstelsel, maar onze moderne omgeving confronteert ons met heel andere stressoren, gevaren en omgevingsfactoren.
Natuurlijk komen we in ons leven soms echt en acuut gevaar tegen in de vorm van explosief geweld. Maar ons reptielenbrein ziet vooral af van genormaliseerde situaties die we niet als traumatisch beschouwen, maar die het eigenlijk wel zijn. Het voorbije jaar waren dat bijvoorbeeld:
- De constante berichtgeving in het nieuws over het aantal besmettingen, opnames en doden
- De constante alertheid van mensen om anderhalve meter afstand te houden
- Het leven in een sterke vorm van isolatie
Maar ook voor Corona kenden we al heel wat genormaliseerd gevaar waarop ons reptielenbrein reageert, zoals:
- De constante berichtwaarschuwingen van onze smartphone
- Lange (over)uren maken op het werk
- Grote financiële schulden voor de afbetaling van een woonlening
Je leven is niet meteen in gevaar en tegelijk ontwikkel je wel dezelfde stressreactie.
De effecten voor jouw leven
De meeste Westerse mensen leven vandaag in een vorm van chronische freeze. En dat heeft misschien ook gevolgen in jouw leven. In een staat van chronische freeze vinden we het bijvoorbeeld moeilijk om beslissingen te nemen, zijn we constant op zoek naar onze “purpose” zonder het te vinden, of durven we niet te confronteren, passen we ons vooral aan aan de behoeften van een ander en voelen we ons verantwoordelijk voor de gevoelens van een ander. Een leven vol met remmingen en blokkades. Herkenbaar?
Sommigen onder ons proberen even uit de staat van freeze te komen door te presteren op extreem hoog niveau in sport of zakendoen. Zoeken naar kicks die ons lichaam vol adrenaline brengen of het gebruik van sommige drugs. Het kan lijken alsof deze mensen het erg goed doen. Toch krijgen velen onder hen te maken met burnout, hartproblemen of verslaving.
Hoe uit je staat van Freeze komen: Flight/Fight
Wanneer de antiloop zich in een Freeze bevindt en op het punt staat te worden opgegeten is er nog steeds hoop. Eén onoplettend moment van haar roofdier. Ze springt weg en rent supersnel voor haar leven. Onder elke Freeze-reactie schuilt namelijk een enorme lading levensenergie die klaar zit om te ontploffen.
De Freeze-reactie is bedoeld om ons voor te bereiden op de dood door dissociatie van de realiteit. Uit Freeze geraken doen we niet door te blijven zitten bij het gevoel van de Freeze, in de hoop dat het over gaat. Enkel door de actieve en mobiliserende kracht van Fight/Flight op te zoeken geraken we uit Freeze.
En natuurlijk willen we die Fight/flight energie mooi gekanaliseerd naar buiten brengen. In de realiteit hebben veel mensen schrik voor de hevige emoties van een Fight/Flight reactie. Voor een sterke flight reactie laten we onze angsten écht toe. Voor een sterke Fight is dat woede. Woede en angst kunnen zeer overweldigend zijn. Dus vermijden we die, omdat ze ons als leider, collega, ouder of partner weinig goeds brengen.
5 stappen van Freeze naar Flow
Stap 1: Waarneming
Binnenwaarneming
Vertraag. Zit 10 minuten neer. Doe je ogen toe. Adem in en uit. Voel wat je voelt. Misschien voel je nog niks. Dat is ok. Misschien voel je al iets kleins. Stel je de vraag: Waar heb ik schrik voor? Wat maakt me kwaad? Wat kan ik? Wat wil ik? Wat wil ik niet? Wat zijn voor mij belangrijke waarden? Maak een schriftje met 2 kolommen, en schrijf elke dag in de linker kolom enkele woorden op over deze ‘binnenwaarneming’. Herhaal dit elke dag
Buitenwaarneming
doe dezelfde oefening, maar deze keer stel je andere vragen: Wat verwachten anderen van mij? Hoe verwacht ‘de wereld rondom mij’ dat ik mij gedraag? Welke eisen worden aan mij gesteld? Wat is de maatschappelijke norm? Welke verantwoordelijkheden worden op mijn schouders gelegd? In je schriftje schrijf je elke dag in de rechter kolom enkele woorden over deze ‘buitenwaarneming’. Herhaal dit elke dag.
Stap 2: je lichaam
Lichaam en geest zijn één geheel. Om je geest terug in beweging te krijgen helpt het om het lichaam te laten bewegen. Start met bewegen. Rustig of explosief, yoga, wandelen of krachttraining. Beweeg met aandacht voor je spieren, voor je lichaam. Je lijf en je beweging gewaarworden is belangrijker dan een scherpe prestatie! We kennen allemaal het mislukken van de goede voornemens. Zoek daarom eventueel een personal trainer of een vriend die je helpt om vol te houden.
Stap 3: Kies
Neem je schriftje, en herlees wat je hebt genoteerd. Je zal merken dat wat je ‘binnenkant’ nodig heeft niet helemaal overeenkomt met wat ‘de buitenwereld’ van jou verwacht. Dat is heel normaal. Maar jij kan kiezen. Je hoeft niet altijd aan alle verwachtingen te voldoen, en je hoeft ook niet altijd aan al jouw behoeften te vervullen. In elke situatie kan je zelf kiezen wat voor jou het belangrijkste is: voorrang geven aan je eigen behoeftes, of voorrang geven aan de verwachtingen van de buitenwereld. Beiden zijn prima. Beiden zijn legitiem. Zolang jij zelf maar kiest.
Stap 4: Toon je keuze
Nu volgt de meest spannende stap: Toon je keuze aan de wereld rondom jou. Gedraag je naar je keuze. Dat zal betekenen dat je bewust soms anderen teleurstelt. Dat je niet aan alle verwachtingen voldoet. Het zal ook betekenen dat je er soms voor kiest om dingen tegen je zin te doen. Dat is prima! Dat is bevrijdend! Hoe beter je weet waarom je deze keuze maakt, hoe sterker je in de wereld kan staan. Dit heet ‘eigen leiderschap’.
Stap 5: Hou 100 dagen vol
Volhouden. Je hebt 100 opeenvolgende dagen nodig om een nieuwe routine te ontwikkelen. Als je vandaag begint kan je tegen september een nieuwe routine ontwikkelen. Een routine waar angst en woede wel aanwezig zijn, maar jou niet beheersen. Omdat je zelf aan het stuur zit.
Veel succes!
PS: Hebben jij en je team behoefte aan wat hulp om uit de freeze te geraken? Contacteer dan onze collega Bart!
