Ik herinner me een team waarvan de nieuwe leidinggevende me zei: “Ik heb al vanalles geprobeerd, maar niets werkt om dynamiek in dit team te krijgen. En we moeten vooruit, klaar zijn voor de toekomst. Maar elk initiatief eindigt in een soort verlamming. Ik begrijp het niet.”
Hoe krijg je iets in beweging waarvan je niet weet wat de reden van de verlamming is?
De holistische bril
In onze kosmos, op onze planeet, in ecosystemen en in ons lichaam is alles verbonden met elkaar. Elektronen wisselen voortdurend uit met andere moleculen. De aantrekkingskracht van de maan (en een beetje van de zon) op de aarde zorgt voor beweging in de watermassa op aarde en eb en vloed. Als een bepaalde dierenpopulatie daalt, heeft dat een effect op een andere dierenpopulatie en/of de aanwezige vegetatie.
Bij ziektebeelden ligt de oorzaak vaak op een andere plek in lichaam en/of psyché. Onze hersencellen staan met elkaar in verbinding, wisselen informatie door en bij dementie vertraagt dat proces. We raken baby’s aan en dat activeert hun emotionele ontwikkeling. Baby’s die niet of weinig worden aangeraakt, ontwikkelen bepaalde delen van hun persoonlijkheid niet. We voelen ons verbonden met onze roots en ons verleden kan vaak nog erg doorwerken op het heden.
Verbindingen zijn dus vaak zichtbaar, maar ook vaak niet. En toch zijn ze er. En zonder verbinding geen beweging. Ik ben de laatste jaren aan het leren om dat ‘geheel der dingen’ te zien, te oefenen met het opzetten van de holistische bril. Het leren zien dat het één invloed heeft op het ander. En omgekeerd. Dat alles reageert op elkaar, alles in verbinding is met elkaar. dat veranderingen in een ecosysteem weer andere veranderingen met zich meebrengen. Dat symptomen en oorzaken vaak niet op dezelfde plek liggen.
Beweging helpen creëren
In het werken met teams en organisaties leerde ik dat verbinding beweging in gang zet. Het opzetten van een holistische bril en nieuwsgierig zijn naar hoe onderlinge afhankelijkheden werken, naar hoe alles op elkaar inwerkt is belangrijk als ik beweging wil helpen creëren. Ik kom ze geregeld tegen: (bijna) gestolde mensen, gestolde teams, gestolde organisaties. Er is verwarring, verlamming, demotivatie, soms zelfs apathie of afgrijzen. Er wordt vaak keihard gewerkt, maar wat noodzakelijk is om te evolueren is (bijna) gestold.
Hoe krijg je beweging als het (bijna) is gestold? Door de verbindingen bloot te leggen en te activeren. Verbinden met
- bestaansreden: waarom doen we wat we doen;
- kernvermogens: hoe creëren we waarde;
- verleden: wat dragen we nog steeds mee;
- toekomst: waar willen we aan bouwen?
Verbinden met persoonlijke ervaringen en verhalen ook. Met die van jezelf en die van anderen.
Oorzaken van verlamming
Laat ik je even terug meenemen naar dat team en die leidinggevende die met z’n handen in z’n haar zat. Uit individuele gesprekken met de belangrijkste interne stakeholders leerden we dat jarenlange confrontatie met een autoritaire leiderschapsstijl uit het verleden dit team nog steeds angstig en krampachtig maakte. Een leider die al lang weg is, kan nog steeds een grote invloed uitoefenen. Ook ontdekten we dat de erg verticale structuur en de grote fysieke afstand tussen dit specifieke team op ‘hoofdkantoor’ en de andere teams actief in de lokale realiteiten zorgden voor vervreemding, ontkenning van elkaars wezenlijke bijdrage en erger nog, soms regelrechte tegenwerking van elkaars initiatieven.
De juiste acupunctuurpunten vinden
Als ik met organisaties werk, ga ik dus op zoek naar waar de zichtbare en onzichtbare verbindingen aanwezig zijn. Blootleggen wat is. Ook (bijna) gestolde mensen, teams of organisaties kunnen zich opnieuw verbinden. Het vinden van acupunctuurpunten waarop beweging geactiveerd kan worden, is maatwerk. En maakt van mij als organisatiecoach in het begin van een samenwerking een soort antropoloog die exploreert. Elke persoon, elk team, elke organisatie is uniek. Vanuit welke bestaansreden, kernvermogens en kernpatronen zijn zij opgebouwd? Wat is hun specifieke DNA?
Als organisatiecoach verbind ik mij met hen en bouw ik vertrouwen op. Zodat ze mij hun acupunctuurpunten laten zien en ik deze mag aanraken. Zo activeren we samen beweging.
Met dit specifieke team bedachten we samen de volgende drie interventies die hen hielpen evolueren van verlamming naar dynamiek:
- Elk seizoen een ontmoeting tussen de belangrijkste interne stakeholders waarin samen nagedacht werd over de bestaansreden. Wie zijn we en waar gaan we voor? Hoe draagt elk wezenlijk bij? Welke hindernissen ervaren we tijdens het uitvoeren van onze missie? Welke strategieën hebben we nodig om op een goede manier verder te gaan? De locatie was erg belangrijk: afwisselend op één van de lokale afdelingen, op die manier werd het hele systeem verzameld rondom de doelgroep én werd de doelgroep maximaal betrokken in de praktische organisatie en werden hun verhalen deel van het programma.
- Een teamtweedaagse om intensief te werken aan het loslaten van oude negatieve ervaringen en actief te bouwen aan vertrouwen en de band met de nieuwe leidinggevende. Dit resulteerde in eerlijke, open gesprekken. In het samen vinden van principes die hen als team zouden helpen om samen te werken, onderling én met de andere teams.
- Elk teamlid van ‘hoofdkantoor’ maandelijks laten ‘afdalen’ naar één van de lokale realiteiten om samen met hun collega’s daar na te denken over de concrete vertaling van beleidskeuzes naar de dagelijkse praktijk. Dit bracht een beter begrip van de verschillende perspectieven - beleid en praktijk - en maakte van missie en bezieling op een erg concrete manier een terugkerend thema.
Er waren nog momenten van frustratie en fragiele motivatie. Maar er was weer meer bezielde samenwerking, men vormde terug een duidelijker geheel. Men had een duidelijke collectieve ambitie. Er was weer energie voor innovatie.
Er was verbinding. En dus beweging. Het is geen toverstok. Maar als het lukt, gebeurt er iets magisch. Een beetje zoals de maan en eb en vloed.
