Drama. Het is nogal een dramatisch woord om situaties naar situaties in een professionele context te verwijzen. Toch horen veel situaties onder die noemer als je de theorie van de dramadriehoek volgt. De dramadriehoek is gebaseerd op een persoonlijkheidstheorie en communicatiemodel Transactionele Analyse. Het kan ons interessante inzichten geven in onszelf, onze keuzes en in interacties en gedragskeuzes of die van anderen. En dat inzicht kan ons dan weer aanmoedigen om beter en daardoor efficiënter met elkaar samen te werken.
Dat gedrag wordt bepaald door (deels onbewuste) besluiten. Onbewust omdat ze ontstaan zijn tijdens eerdere ervaringen in interactie met anderen. En als je ze van het onbewuste naar het bewuste brengt, kan je ze herzien.
Voorbeelden van boodschappen die je onbewust steeds kan blijven horen, zijn “doe je best”, “wees perfect”, “wees de beste”, “grijp alles”. Dingen die je bewust of onbewust tegen jezelf zegt omdat je ze in het verleden al hoorde. Deze werken motiverend en remmend.
Voor we verder duiken in de remmende effecten en wat je er aan kan doen, is het belangrijk om te zien dat elke boodschap ook een positieve kant heeft. Zo kan een boodschap als “wees de beste” of “wees perfect” je ook aanmoedigen.
We spreken van een dramadriehoek als deze boodschappen onze communicatie met elkaar (of met onszelf) verstoren en een remmend hebben.
In deze soort interacties spelen dan drie rollen op elkaar in:
- De slachtofferrol
- De reddersrol
- De aanklagersrol
Redder
De reddersrol kan leiden tot betuttelend gedrag, de ander klein en afhankelijk houden. De redder geeft graag ongevraagde hulp. "Laat mij het maar even doen, ik wil alleen maar helpen". Hij neemt iemand anders zijn verantwoordelijkheid over. Hij maakt anderen hiermee afhankelijk en is zelf onmisbaar. Hij vangt zelf een vis voor iemand in plaats van de andere te leren hoe te vissen. Herken je deze rol? Geef je soms advies zonder dat iemand het vraagt? Of neem je soms dingen over? Daar komt soms nog bij dat als je als redder niet gewaardeerd voelt je in de slachtofferrol of de aanklagersrol kan schieten.
Slachtoffer
De slachtofferrol kan leiden tot klagend en afhankelijk gedrag. Het slachtoffer reageert vanuit frustratie en onmacht. De typische Calimero "ik heb altijd pech, waarom overkomt mij dit". Een ideale combinatie met de redder. Heb jij soms een machteloos gevoel? Schuif je soms de verantwoordelijkheid door naar iemand anders?
Aanklager
De aanklagersrol kan leiden tot autoritair, oordelend, kleinerend gedrag.
Als aanklager wijs je vaak naar iemand anders. "jij snapt het niet, jouw aanpak is verkeerd". Meestal doe je dat om je eigen een beter gevoel te geven. Je gaat onbewust uit van een situatie waarbij jij meer zelfwaarde krijgt als je wijst naar iemand anders. Herken je dit? Wijs je soms naar iemand anders zonder je eigen gevoel of aandeel te onderzoeken?
Drama is niet alleen maar ruzie maken
Ondertussen begrijp je waarschijnlijk dat drama in deze theorie niet noodzakelijk gaat over roepen en opvallende conflicten. Een teamlid die verantwoordelijkheid niet opneemt. Een collega die zich afsluit. Een collega die feedback geven of krijgen moeilijk vindt. Het zijn allemaal vormen van drama waarin je een of meer rollen van de dramadriehoek herkent. Zo'n situaties zorgen er vaak voor dat de energie in een team zakt en dat vooruitgang uit blijft.
Daarom is het zo belangrijker om iets niet te snel onder de categorie 'persoonlijkheid' of 'competenties' te plaatsen. Dat maakt het moeilijker om er iets mee te doen. Het is ook geen schande om zelf of als teamlid in een rol door te schieten. Drama herkennen en erkennen, biedt heel wat meer oplossingen aan en een uitdagende situatie brengt ook kansen met zich mee.
Wat kan jij doen als leider?
In de eerste plaats drama herkennen. Bij jezelf en bij iemand anders. Maak genoeg aandacht voor ergernissen die er in een team zijn en inefficiëntie. Want vaak ligt drama aan de basis. En weet dat er een techniek bestaat om dit om te buigen naar een winnaarsdriehoek.
Je legt inzichten bij jezelf en de groep snel bloot en draait die om. Zo kom je tot heldere en open communicatie. Daar win je tijd mee, je team ontwikkelt in een snel tempo en de sfeer verbetert.
Hoe doe je dat?
Kijk in de eerste plaats naar welke positie je mogelijk zelf inneemt. Luister naar wat je zegt en wat je doet. In je woorden en in je lichaamstaal. Hoort dit bij een van de rollen en kan je dit ombuigen? Wat kan je doen om verantwoordelijkheid op te nemen in die rol. Merk je bijvoorbeeld dat je erg naar de ander wijst en in de aanklager zit? Wat kan je dan doen om op een gelijkwaardig niveau als de andere na te denken? En geef je genoeg erkenning aan je eigen waarde? Neem sowieso de verantwoordelijkheid om uit je rol te stappen, ook al doet de ander dat niet. Letten op je houding, een stap terug nemen en vertragen kan helpen.
Als je de stap zet om je eigen aandeel en behoeften beter te begrijpen, en jezelf hierin ook leert accepteren, kan je ook kijken naar hoe de ander een bepaalde rol in neemt. Niet om te wijzen, wel om andermans behoeften te begrijpen. Vraag dus door op wat de andere echt wil zeggen. Neem een nieuwsgierige houding aan.
Heb je hulp nodig om hier zelf mee aan de slag te gaan? Bekijk dan onze leiderschapscoaching. Wil je graag met je team aan de slag? Bekijk dan ons aanbod voor teamontwikkeling.
