Korte keten is een model dat de voorbije decennia opnieuw groeide en in volle Coronacrisis de vlucht vooruit nam. Hoewel de cijfers na de COVID-hectiek een terugval kenden, bleef het nieuw elan voor een meer rechtstreekse band tussen producent en consument wel overeind. Intussen kennen we allemaal wel 1 of meerdere nabije hoevewinkels, CSA-boederijen, groentepakketten, voedselteams, bio-coöperaties, Buurderijen, voedselbossen, boerenmarkten of verpakkingsvrije buurtwinkels ... die vaak ook heel plezante plekken zijn.
Terug naar de essentie
Korte Keten keert terug naar de essentie van landbouw: onze maatschappij voorzien van voedzaam, evenwichtig voedsel in een evenwichtig en eerlijk model. Toch blijft het vaak nog hangen bij een niche publiek. En daar heeft de prijsperceptie wel wat mee te maken.
Graaiflatie / greedflation
Dus even over naar de grote winkelkar. De duidingsprogramma’s en nieuwssites dwepen de voorbije weken met ‘graaiflatie’ . Deze combinatie van graaien en inflatie kan wat mij betreft gebombardeerd worden tot kandidaat woord-van-het-jaar. Een veelzeggende populistische woordsamentrekking.
Maar wat blijkt? Graaiflatie is verantwoordelijk voor bijna tweederde van de prijsstijgingen van voornamelijk grote bedrijven, dixit de ECB. En wordt nu vooral gelinkt aan grote toeleveranciers richting supermarkten en dus de winkelkar. Toch is de term nieuw. In m’n - al wat vergeelde – studieboeken macro-economie vind ik veel definities van woorden die eindigen op ‘flatie’, maar nergens iets als graaiflatie…
40-60 inflatie
Als belangrijkste oorzaken voor dit fenomeen in de voedingssector zie ik in een combinatie van
- de macht in de waardeketen: Marktpositie
- de eeuwige incentive van aandeelhouderswaardemaximalisatie. Zo werkt de markt. Zo werkt kapitalistisch systeem. winsten te maximaliseren om de waarde voor aandeelhouders te maximaliseren.
- een sneeuwbaleffect en (al dan niet gecoördineerd) kuddegedrag. Als de ene producent het doet, ontstaat er een kettingreactie. ’t Is de moment!
- echte inflatie als verantwoording voor de prijsstijging. Maar deze reële inflatie dient ook mee als excuustruus voor graaiflatie.
Dat laatste (punt 4) van stijgende energie-, grondstof- en arbeidskosten zijn vanuit een rationeel economisch blik valabele redenen om een prijsstijging door te voeren. Maar wat er nu gebeurt is dat punt 1, 2 en 3 het overgewicht (cfr. 60%) krijgen in de prijsstijgingen. Met andere woorden: graaiflatie wint! Het is dus veel meer de graaiflatie, dan wel de reële inflatie die verantwoordelijk is voor een 16% duurdere winkelkar dan een jaar geleden.
kernwaarden die leiden tot een betere concurrentiële positie
En neen deze keer zijn het eerder niet de grote supermarkten zelf die hiervoor verantwoordelijk zijn (al mochten een aantal retailers de voorbije jaren ook wel mooie ‘overmarges’ optekenen…) Het zijn de (grote) producenten die substantiële tariefwijziging doorvoeren. Vandaar bvb de recente publiekelijke ruzie tussen Colruyt en voedselreus Mondelez.
Tegelijk zien we een race-to-the-bottom tussen de Big 5 supermarkten met, megakorting om marktaandeel. Maar het staat er zwart op wit in de krant: de winkelkar werd voor de Vlaming 16% duurder dan een jaar terug.
En dan zet ik mijn positieve bril op. Dit fenomeen biedt nieuwe kansen voor een verbeterde concurrentiële positie van de Korte Keten. Want de kernwaarden van de korte keten staan 100% haaks op graaiflatie. Dit model kiest resoluut voor eerlijke prijsvorming en duurzame handelsrelaties.
Nieuwe perspectief
Heeft de korte keten het dan niet lastig dezer dagen? Ja, best wel. Niet onlogisch in een samenleving met afnemende koopkracht, het dwepen van grote retailers met termen als ‘lokaal’, en een verdere versnippering van het korte keten landschap door een toenemend aantal aanbieders.
Ook de korte keten moet zich dus blijven heruitvinden om hun (gelukkig) steeds groeiend ‘nichepubliek’ te bereiken. Maar dat de korte keten spelers qua prijs steeds meer concurrentieel zijn, biedt een nieuw perspectief om op dit elan verder te gaan.
En er zijn genoeg redenen om aan te nemen dat dit model nog veel terrein zal winnen.
Een leefbaar model
Dus: awoert aan Graaiflatie, maar dank dat het wel de waarden en meerwaarde van Korte Keten versterkt. Dit geeft extra perspectief op een korte keten als leefbaar model, een model dat bovendien echte oplossingen biedt voor ons ernstig verziekt voedsel- en landbouwsysteem…
Met S&L mochten we het voorbije jaar +10 klanten uit de korte keten ondersteunen in hun strategie richting meer impact.
En dat er potentieel is!
Dat belooft.
Maar laten we maar vooral de schijnwerpers zetten op de directe voordelen voor de consument: kwaliteitsvolle producten, weinig voedselkilometers, minder afval, én we kunnen gerust zijn over de oorsprong van wat er op ons bord kom. Dat in volle verbinding met je omgeving.
Ga dus vooral op ontdekkingstocht www.weekvandekorteketen.be en graai wat korte keten mee…
Benieuwd naar m’n balans van de korte keten van vorig jaar? Lees het hier.
